ว่านจ่าว่าน

ว่านจ่าว่าน Curcuma sp.

ลักษณะ ต้น ใบ หัว เหมือนขมิ้น ต้นแดงเรื่อๆ พื้นใบสีเหลืองอ่อน ริมใบเขียว กลางใบแดงเพียงลางๆ เนื้อในหัวสีเหลืองอ่อน
สรรพคุณ ทางคุ้มครอง และทางสมุนไพร เป็นว่านกันและแก้ว่านต่างๆ ที่เป็นว่านร้าย และต้นไม้พิษต่างๆ ให้เอาหัวว่านนี้ฝนทาหรือกินกับน้ำฝนแก้พิษได้ชงัดนัก ว่านนี้ยังคุ้มครองอิทธิฤทธิ์ของว่านอื่นให้อยู่ในอำนาจได้อีกด้วย เพราะเป็นว่านชั้นพระยาว่าน ถ้าเอาว่านนี้ปลูกรวมกับว่านอื่นในกระถางเดียวกัน ว่านที่ปลูกด้วยก็จะกลายเป็นพระยาว่านไปด้วย ดังนั้นต้องปลูกว่านนี้อีกกระถางต่างหาก
การปลูกว่านนี้ ให้เสกน้ำรดด้วยคาถานี้ “นะโมพุทธายะ โสทายะนะโทสุคะโต ยะวะโร นะโมกุกกุสันโธ นะโมโคตะโม โลกะหิโต นะโมอริยะเมตไตรย โยจะยะ บุคสุปาคะโต เวสันติลาโภ ภวันตุเมฯ” เสกน้ำ 3 หรือ 5 คาบ รดลงไปทุกเช้าประเสริฐดีนัก
หมายเหตุ ว่านนี้มีอีกชื่อหนึ่งว่า พระยาว่าน ตำราของ สวิง กวีสุทธิ์ มีพระยาว่าน อีกชนิด เนื้อหัวสีขาวหม่น คุณณรงค์ศักดิ์ ค้านอธรรมเล่าให้ฟังว่า ว่านนี้มีอีกชื่อ คิอ พระชนะมาร พระชนะ ชนะมาร ภาพที่หนึ่งนี้ได้รับความอนุเคราะห์จาก คุณณรงค์ศักดิ์ ค้านอธรรม จังหวัดกรุงเทพมหานคร
พบในตำราของ
ประพัฒนสรรพกร, หลวง. ตำหรับกระบิลว่าน. 2475, หน้า 33-34
ชัยมงคล อุดมทรัพย์. ตำราดูว่าน และพระเครื่อง-พระบรมธาตุ. 2503, หน้า 11
พยอม วิไลรัตน์. ตำรากบิลว่านและต้นไม้วิเศษนานาชนิด. 2504, หน้า 54
อุตะมะ สิริจิตโต. ตำราปลูกและดูลักษณะว่าน. 2505, หน้า 100-101
ชั้น หาวิธี. ตำราว่านวิเศษอันศักดิ์สิทธิ์. 2506, หน้า 47, หน้า 74 เรียก ว่านพระยาว่าน (เนื้อขาวหม่น)
เลื่อน กัณหะกาญจนะ. ตำราคุณลักษณะว่านและวิธีดูแลว่าน. 2506, หน้า 127
สวิง กวีสุทธิ์, ร.ต. ตำรากบิลว่าน. 2508, หน้า 54
สมาน คัมภีร์ และ ทัศนา ทัศนมิตร. กบิลว่าน 108. 2516, หน้า 8
อาจารย์ญาณโชติ. คัมภีร์ไสยศาสตร์ฉบับสมบูรณ์. ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์, หน้า 957-958