ว่านแม่โพสพ
แม่โพสพ Oryza minuta Presl.
ลักษณะ ต้น ใบ ดุจดังต้นข้าว รากเลื้อยออกเหมือนรากหญ้าคา
สรรพคุณ ทางศิริมงคล เอาว่านแม่โพสพใช้ในพิธีไหว้เจ้าแม่โพสพ ที่เรียกว่า ทำขวัญข้าว เพื่อป้องกันขับไล่โรคภัย สัตว์ต่างๆ ที่เข้ามาทำลายรบกวนต้นข้าว และทำให้ต้นข้าวมีความเจริญงอกงามดี
หมายเหตุ ว่านชนิดนี้ คุณสุวัตร กิติกูล ให้ข้อมูลว่า น่าจะเป็น หญ้าละมาน หรือ ข้าวละมาน ซึ่งใช้ในพระราชพิธีพิรุณศาสตร์ มีลักษณะเหมือน ต้นข้าวธรรมดาทุกประการ เพียงแต่เมล็ดจะลีบกว่า และมีหาง เรียกได้หลายชื่อ คือ ข้าวหาง ข้าวนก ข้าวป่า หญ้าปล้องละมาน หญ้าข้าวนก หญ้าลิเก ข้าวดีด ข้าวเด้ง
พบในตำราของ
พยอม วิไลรัตน์. ตำรากบิลว่านและต้นไม้วิเศษนานาชนิด. 2504, หน้า 111-112
เลื่อน กัณหะกาญจนะ. ตำราคุณลักษณะว่านและวิธีดูแลว่าน. 2506, หน้า 340
สวิง กวีสุทธิ์, ร.ต. ตำรากบิลว่าน. 2508, หน้า 63
อาจารย์ญาณโชติ. คัมภีร์ไสยศาสตร์ฉบับสมบูรณ์. ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์, หน้า 1007
ว่านแม่ทัพ
แม่ทัพ Zingiber thorelii Gagnep.
ลักษณะ หัว ต้น ใบ คล้ายไพล หัวสีเหลืองอ่อน มีรสขมและฉุน รากคล้ายรากกระชาย
สรรพคุณ ทางสมุนไพร เป็นยาธาตุพิการ ท้องอืดท้องเฟ้อ แน่น จุกเสียด ใช้หัวฝนกับน้ำสุก หรือน้ำสุรากินแก้ปวดท้อง
ทางคุ้มครอง และทางคงกระพัน เอาหัวมาเสกด้วย “พระอิติปิโสธงชัยฯ” 108 คาบ สำหรับไว้ถือติดตัวหรือกินอยู่คงกระพันชาตรี เอาหัวว่านผสมกับหมึกดำ และปลุกเสกด้วยพระเจ้า 5 พระองค์ อีก 108 คาบ แล้วเอาหมึกดำนี้มาเขียนลงยันต์พระเจ้า 5 พระองค์ ในผ้าขาวหรือผ้าแดง ทำเป็นธงประจำกองทัพ เมื่อออกศึกสงครามให้เชิญธงนี้นำหน้าเมื่อเข้าสู่การรณรงค์ จะคุ้มครองป้องกันอันตราย ทำให้ไพร่พลปลอดภัยทั้งกองทัพ
พบในตำราของ
พยอม วิไลรัตน์. ตำรากบิลว่านและต้นไม้วิเศษนานาชนิด. 2504, หน้า 112
ชั้น หาวิธี. ตำราว่านวิเศษอันศักดิ์สิทธิ์. 2506, หน้า 49
เลื่อน กัณหะกาญจนะ. ตำราคุณลักษณะว่านและวิธีดูแลว่าน. 2506, หน้า 329
อาจารย์ญาณโชติ. คัมภีร์ไสยศาสตร์ฉบับสมบูรณ์. ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์, หน้า 1007-1008
ว่านแมงป่อง
แมงป่อง Eleutherine americana [Aubl.] Merr.
ลักษณะ หัวเหมือนแมงป่อง ต้นคล้ายกระชาย ใบเล็กสีเหลือง
สรรพคุณ ทางสมุนไพร เป็นยาถอนพิษแมลงสัตว์กัดต่อยทุกชนิด เอาหัวว่านฝนกับน้ำมะนาวทาบาดแผล ที่ถูกสัตว์มีพิษกัดต่อย พิษนั้นจะจางหายเป็นปกติ
หมายเหตุ ว่านชนิดนี้ น่าจะเป็นต้นเดียวกับ ว่านหอมแดง
พบในตำราของ
พยอม วิไลรัตน์. ตำรากบิลว่านและต้นไม้วิเศษนานาชนิด. 2504, หน้า 107
เลื่อน กัณหะกาญจนะ. ตำราคุณลักษณะว่านและวิธีดูแลว่าน. 2506, หน้า 328
อาจารย์ญาณโชติ. คัมภีร์ไสยศาสตร์ฉบับสมบูรณ์. ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์, หน้า 1006-1007
ว่านเมฆพัทร์
4. เมฆพัทร์ Colocasia affinis jenningsii.
ลักษณะ รูปร่างเหมือนต้นบอน ใบเขียว หน้าใบเป็นปานดำป้ายตอนกลางๆ ใบ ก้านเขียว ก้านอ่อนสีดำแกมเขียว ก้านแก่เขียว ดอกและหัวดังบอน
สรรพคุณ ทางคงกระพัน ใช้เหมือนว่านสบู่เลือดบอน
หมายเหตุ ว่านปัจจุบัน เล่นกันเป็น ว่านมเหศวร
พบในตำราของ
สมาน คัมภีร์ และ ทัศนา ทัศนมิตร. กบิลว่าน 108. 2516, หน้า 98