บทความที่ 8 ไหว้ครูว่าน ขันครู
การไหว้ครู (คลิ๊ก continue reading ข้างล่าง เพื่ออ่านต่อ)
คติความเชื่อแบบโบราณ.ตามจารีตที่นักเล่นไสยศาสตร์มนต์คาถาหรือพิธีกรรม ก่อนเรียนต่อวิชาหรือกระทำการพิธีเสกสร้างของมงคลอะไรๆก็จะแต่งขันครูขึ้นมาเพื่อบูชาครูต่อวิชาให้ประสิทธิความขลังบังเกิดเกิด.และในการต่อสายการครูแต่ละที่แต่ละภาคก็มีความแตกต่างกันไปแต่ทรงไว้คือการเคารพนบไหว้วันทาครูแต่ก่อนเก่าและปัจจุบัน.ดังนั้นขันครูพานครู.ในคติทางไสยศาสตร์จึงถือว่าสำคัญ เป็นเครื่องหมายความสัมพันธ์ต่อครูอาจารย์และลูกศิษย์ที่ได้มาต่อวิชาสืบกัน.. ในการสั่งสอนศิลปวิทยาอาคมให้บังเกิดความขลังความศักดิ์สิทธิ์ต่อๆไป.ดังนั้นขันครู.พานครู.จึงสำคัญมากๆ.และถ้ายิ่งเป็นขันครูหรือพานครูหลัก..คือขันครูที่รับประสิทธิ์วิชาโดยหลักๆ.ที่ตนเองได้ขึ้นครูวิชาหรือได้รับการถ่ายทอดวิชายาอาคมโดยตรงกับครูท่านนี้เป็นหลัก..จึงถือว่าเป็นขันครูหลักที่จะประสิทธิ์.รับหน้าที่หรือตำแหน่งผู้สืบสารวิทยาคมต่อไป.ส่วนวิชาหรือความรู้ในสายอื่นๆก็ถือว่ารองลงไป.แต่ถือสายหลักเป็นต้นสายวิชา.จึงมีขันครูวิชาที่เป็นหลักของต้น..จึงนับได้ว่าขันครูจึงมีบทบาทสำคัญมากๆเลยครับเครื่องบ่งบอกความสัมพันธ์ทางครูมนุษย์ครูโลกวิญญาณ.จึงมองข้ามไม่ได้.แต่ถ้าวันหนึ่งวันใด เราล้มหรือลาคืนครู.ก็หมายถึงความสัมพันธ์ทางครูมนุษย์กับครูทางโลกวิณญาณนั้นได้ขาดกัน.
พิธีไหว้ครูว่านแบบราษฏร์ โบราณ
ก่อนวันจริง ปลงขัน คือ เอาของเก่าในขันออกเสียแล้วล้างขัน เพื่อเตรียมไว้วันรุ่งขึ้น โดยปกติจะมีบทปลงขันครู ของในขัน เงินกำนล จัดการตามความเหมาะสม บ้างจำเริญน้ำ บ้างจำเริญไฟ (อันนี้ไม่ค่อยเห็นกัน แต่ทางว่านสมุนไพรมีการทำ แล้วเก็บเถ้าไว้ใช้) บางคนไม่พิถีพิถันก็ทิ้งขยะ เงินกำนลก็เอาไปทำบุญ เงินกำนลแท้จริงเป็นเงินให้กับครูผู้สอน แต่เมื่อเวลาผ่านมามีครูหลายรุ่นครูรุ่นปัจจุบันจึงอุทิศให้กับครูผู้ล่วงลับเสียส่วนใหญ่
วันไหว้ครู ตื่นแต่เช้าตักบาตรทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้ครูบาอาจารย์เจ้ากรรมนายเวร
จัดขันตั้ง หรือขันครู จัดเครื่องเซ่น แล้วกล่าวคำไหว้ครู โดยมากทำต่อหน้าพระพุทธรูป เพราะถือว่า พระพุทธเป็นบรมครูยิ่งใหญ่สุดในจักรวาล แท่นบูชาจะมีเศียรครูเศียรเทพ อะไรบ้างนั้นไม่มีข้อกำหนดแน่นอน ตามความเชื่อตามการนับถือแต่ละบ้าน ที่บ้านว่านไทยพิเศษหน่อยตรงที่ได้หลานศิษย์ของครูหัวโขนในรัชกาลที่ 6 ช่วยสร้างเศียรจำลองขนาดเล็กให้จึงมีเศียรครูเทพมากกว่าพิธีราษฏร์ปกติ
หลังจากนั้นจะเสร็จพิธี นำขันกลับไปตั้งในที่บูชา หรือ โดยมาก ก็มักจะ หุงน้ำมันว่าน หรือสร้างวัตถุมงคล ในกาลนี้ด้วยเพราะถือว่าจะมีแรงครู และแรงเทพยดามาช่วยให้เกิดความเป็นศิริมงคล
สังเขปก็มีเพียงเท่านี้
ขันครูบ้านว่านไทย
- ขัน
- ดอกไม้ 3 สี ข้าวตอก ขมิ้น ส้มป่อย น้ำอบ
- หญ้าแพรก
- ดอกมะเขือ
- ผ้าขาว ผ้าแดง
- เมี่ยง 1 มัด หรือ เหล้า หรือ หมากพลูเปลือกไม้ยาเส้น
- น้ำผึ้ง
- หอม 1 จุก กระเทียม 1 จุก และข้าว
- เทียนบาท 2 เล่ม เฟื้อง 1 เล่ม
- ธูป
- เงินหกบาท
- บุหรี่ขี้โย 2 มวน หรือ บุหรี่สมัยใหม่ก็ได้
- สายสิญ
- กรวยใบตอง 5 กรวย สำหรับ ใส่ดอกไม้และธูป
นำทั้งหมดตกแต่งใส่ในขัน บ้างจะใช้ดอกไม้เงินทอง ธง ถั่วงา ด้วยก็ ได้ ของพยายามให้ครบ แต่หากไม่ครบก็ถือว่าครบอยู่ที่เจตนา เมื่อตั้งขันแล้วครูบาอาจารย์ย่อมรักษา เปลี่ยนเครื่องทุกปี ยึดวันสงกรานต์ เป็นวันเปลี่ยนปี อย่าให้เกินปี จะไม่ดี ก่อนปีไม่เป็นไร บรรพอาจารย์ระบุไว้แค่นี้ สาธุ
ขันและเครื่องสักการะ ครูคืนให้ ครูจะ เก็บไว้ ก็ เงินกำนล ผ้าขาวผ้าแดง ข้าว พริกเกลือ หอมกระเทียมและน้ำผึ้ง เป็นเครื่องอุปโภคบริโภค แต่ส่วนใหญ่ เงินครู มักคืนให้ไปด้วย ฝากไปทำบุญ
ในปี 2563 นี้ มีดำริว่า เครื่องขันครู ที่ครู จะดึงออกมา ควร ใส่ถุงแยกต่างหาก เพื่อ ไม่ต้องดึงให้ เสียรูปการณ์จัดขัน ขันจะได้สวยงาม
กรณี ขัดสนจนปัญญาจะหาของ ให้หาดอกไม้สามสี ธูปสามดอก เทียนหนึ่งเล่ม ก็ ถือเป็นขันครูได้เช่นกัน (โดยดอกไม้ควรมีดอกมะเขือ 1 อย่างและ ดอกไม้หอมอีก 1 อย่าง )
