ว่านข่าน้ำผึ้ง Alpinia nigra ( Gaertn.) B.L.Burtt

ลักษณะ ต้น ใบ และหัว เหมือนข่าทุกประการ แต่หัวเล็กกว่า มีรสหวานเล็กน้อย ไม่เผ็ดร้อน
สรรพคุณ ทางเมตตามหานิยม ปลูกไว้กับบ้านทำให้เกิดศิริมงคล
หมายเหตุ ว่านนี้ นิยมนำหน่ออ่อนมาทำอาหาร มักเรียกกันว่า ต้นกะลา หรือ หน่อกะลา
พบในตำราของ
สวิง กวีสุทธิ์, ร.ต. ตำรากบิลว่าน. 2508, หน้า 71

ว่านข่าจืด Alpinia vittata Bull.

ลักษณะ ต้น และใบคล้ายข่า แต่เล็กกว่า ใบมีเส้นสีขาวพาดตามหน้าใบ ไม่มีหัวมีแต่ราก ดอกเป็นช่อสีขาวอมเขียว
สรรพคุณ ทางสมุนไพร เป็นยาแก้พิษเบื่อเมา
พบในตำราของ
ชั้น หาวิธี. ตำราว่านวิเศษอันศักดิ์สิทธิ์. 2506, หน้า 58 เรียก ว่านข่า หรือ ว่านข่าจืด
สวิง กวีสุทธิ์, ร.ต. ตำรากบิลว่าน. 2508, หน้า 70

ว่านขมิ้นอ้อย Curcuma zedoaria [Berg] Roscoe.

ลักษณะ ต้น ใบ สีเขียว เหมือนขมิ้นชัน แต่ต้นและหัวใหญ่กว่าขมิ้นชันมาก หัวยาวใหญ่สีเหลือง กลิ่นฉุน หัวลายเป็นปล้องๆ เมื่อต้นโทรมแล้ว หัวเหง้าใหญ่จะแทงขึ้นบนดินสูงราว 8-10 นิ้ว มีแขนงเล็กๆ แตกอยู่ใต้ดินอีกมาก
สรรพคุณ ทางสมุนไพร ใช้ทางยาแก้โรคต่างๆ ผสมกับยาสมุนไพร เป็นยาผงและยาต้ม และกินแก้ไข้ครั่นเนื้อครั่นตัว รักษาลำไส้ แก้พิษโลหิต แก้พิษว่านต่างๆ ฝนกับน้ำซาวข้าวทาบริเวณที่ถูกพิษว่านจะหายเป็นปกติ
ทางคุ้มครอง ใช้ทาและกินแก้คุณไสยต่างๆ
ทางคงกระพัน เสกด้วย “นะโมพุทธายะฯ” กินหรือถือติดตัว
หมายเหตุ ว่านนี้มีหลายชื่อ คือ พระยาขมิ้น พระยาว่าน ขมิ้นหัวขึ้น ว่านเหลือง ว่านขมิ้น
พบในตำราของ
ชัยมงคล อุดมทรัพย์. ตำราดูว่าน และพระเครื่อง-พระบรมธาตุ. 2503, หน้า 41-42
เลื่อน กัณหะกาญจนะ. ตำราคุณลักษณะว่านและวิธีดูแลว่าน. 2506, หน้า 93-95
อาจารย์ญาณโชติ. คัมภีร์ไสยศาสตร์ฉบับสมบูรณ์. ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์, หน้า 952

ขมิ้นทอง Curcuma sp.

ลักษณะ ต้น ใบ คล้ายขมิ้น ต้นแดง ก้านแดง กระดูกใบแดง หัวคล้ายขมิ้นชัน เนื้อในสีเหลืองเข้ม
สรรพคุณ ใช้ปลูกไว้คุ้มครองว่านอื่นไม่ให้เสื่อม
ทางสมุนไพร ใช้หัวฝนกับน้ำทา แก้พิษว่านต่างๆ แก้โรคไฟลามทุ่ง ขยุ้มตีนหมา หัวดาว หัวเดือน หัวลำมะลอก พรากหัว พรากเส้น ปวดบวมทั้งตัว ใช้กินแก้โรคไซง้อ คอตีบ หรือเจ็บคอต่างๆ ยังเป็นว่านที่อยู่ยงคงกระพัน
หมายเหตุ ปัจจุบันเรียกกันว่า พระยาว่าน
พบในตำราของ
พยอม วิไลรัตน์. ตำรากบิลว่านและต้นไม้วิเศษนานาชนิด. 2504, หน้า 54 เรียก ว่านพระยาว่าน
ชั้น หาวิธี. ตำราว่านวิเศษอันศักดิ์สิทธิ์. 2506, หน้า 98
สมาน คัมภีร์ และ ทัศนา ทัศนมิตร. กบิลว่าน 108. 2516, หน้า 1 เรียก ว่านพระยาว่าน
อาจารย์ญาณโชติ. คัมภีร์ไสยศาสตร์ฉบับสมบูรณ์. ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์, หน้า 984 เรียก ว่านพระยาว่าน