ว่านสบู่เหล็ก ต้นที่ 2
2. สบู่เหล็ก Curcuma comosa Roxb.
ลักษณะ ต้น หัว เหมือนขมิ้นอ้อย แต่หัวกลม เนื้อในรสร้อนกลิ่นฉุน
สรรพคุณ ทางคงกระพัน ใช้หัวกินคงกระพันชาตรี ว่านนี้จะต้องใช้เหล็กผสมกับดินที่ใช้ปลูกด้วย
หมายเหตุ ว่านชนิดนี้ น่าจะเป็นชนิดเดียวกับ ว่านทรหด และ ว่านสบู่นั่งแท่น และ ว่านหนุมานนั่งแท่น ภาพนี้ได้รับความอนุเคราะห์จาก คุณณรงค์ศักดิ์ ค้านอธรรม จังหวัดกรุงเทพมหานคร
พบในตำราของ
ประพัฒนสรรพกร, หลวง. ตำหรับกระบิลว่าน. 2475, หน้า 7
อุตะมะ สิริจิตโต. ตำราปลูกและดูลักษณะว่าน. 2505, หน้า 11
เลื่อน กัณหะกาญจนะ. ตำราคุณลักษณะว่านและวิธีดูแลว่าน. 2506, หน้า 375
สวิง กวีสุทธิ์, ร.ต. ตำรากบิลว่าน. 2508, หน้า 23
ว่านสบู่เหล็ก ต้นที่ 1
สบู่เหล็ก มี 2 แบบ
1. สบู่เหล็ก Xanthosama nigrum [Vell.] Mansf.
ลักษณะ หัว ต้น ใบ เหมือนสบู่เลือดบอน แต่ก้านและหลังใบสีม่วง หน้าใบสีเขียวนวล
สรรพคุณ ทางคงกระพัน ใช้หัวกินคงกระพันชาตรี ว่านนี้จะต้องใช้เหล็กผสมกับดินที่ใช้ปลูกด้วย
พบในตำราของ
พยอม วิไลรัตน์. ตำรากบิลว่านและต้นไม้วิเศษนานาชนิด. 2504, หน้า 32
ชั้น หาวิธี. ตำราว่านวิเศษอันศักดิ์สิทธิ์. 2506, หน้า 27
สมาน คัมภีร์ และ ทัศนา ทัศนมิตร. กบิลว่าน 108. 2516, หน้า 56
อาจารย์ญาณโชติ. คัมภีร์ไสยศาสตร์ฉบับสมบูรณ์. ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์, หน้า 1026
ว่านสบู่หลวง
สบู่หลวง Dioscorea sp.
ลักษณะ หัว ต้น ใบ คล้ายกับกลอย
สรรพคุณ ทางสมุนไพร ใช้หัวว่านกินแล้วตามผิวหนังจะขึ้นเป็นผื่นทันที จะทำให้จิตใจฮึกเหิม ไม่ครั่นคร้ามเกรงกลัวต่อศาสตราวุธทั้งปวง อยู่คงกระพันชาตรีชั่วเบา
หมายเหตุ ว่านนี้เรียกอีกชื่อว่า ว่านสบู่หลวงสัญ ต้นที่อยู่ในรูปเป็นต้นที่ คุณลุงเกษม อินทะชัยญะ ค้นคว้ามา เป็นกลอยตัวผู้ (มีดอกแต่ไม่ติดผล) เถามีสีแดงคล้ำ
พบในตำราของ
ประพัฒนสรรพกร, หลวง. ตำหรับกระบิลว่าน. 2475, หน้า 7
ชัยมงคล อุดมทรัพย์. ตำราดูว่าน และพระเครื่อง-พระบรมธาตุ. 2503, หน้า 14 เรียก ว่านสบู่หลวงสัญ
พยอม วิไลรัตน์. ตำรากบิลว่านและต้นไม้วิเศษนานาชนิด. 2504, หน้า 31 เรียก ว่านสบู่หลวงสัญ
อุตะมะ สิริจิตโต. ตำราปลูกและดูลักษณะว่าน. 2505, หน้า 8-9
เลื่อน กัณหะกาญจนะ. ตำราคุณลักษณะว่านและวิธีดูแลว่าน. 2506, หน้า 374
สวิง กวีสุทธิ์, ร.ต. ตำรากบิลว่าน. 2508, หน้า 22
อาจารย์ญาณโชติ. คัมภีร์ไสยศาสตร์ฉบับสมบูรณ์. ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์, หน้า 1026 เรียก ว่านสบู่หลวงสัญ
ว่านสบู่หยวก
สบู่หยวก Crinum latifolium Linn.
ลักษณะ หัวเหมือนหอมหัวใหญ่ ใบเหมือนพลับพลึง แต่เล็กว่ามาก กาบที่คอต้นว่าน เมื่อดึงออกขาดแล้ว จะมีใยเหมือนใยบัว ต้นและใบเหมือนว่านแร้งคอคำ แต่คอสีขาว
สรรพคุณ ทางสมุนไพร และทางคงกระพัน ใช้หัวเป็นยารักษาโรค กินกับสุราหรือน้ำร้อน แก้ปวดมดลูก แก้ปวดบวมตามข้อ แก้ม้ามย้อย แก้กระเพาะบวม แก้ท้องบวม และกินคงกระพันชาตรี
หมายเหตุ ว่านนี้เรียกอีกชื่อว่า ว่านแร้งคอคำตัวเมีย ว่านชนิดนี้คล้าย ว่านพระยาหมอก มาก ต่างกันที่ ว่านสบู่หยวก กลีบดอกจะเรียบ แต่ ว่านพระยาหมอก กลีบดอกจะย่น ว่านชนิดนี้น่าจะเป็นต้นเดียวกับ ว่านล้อมทั่วมฤคี 500
พบในตำราของ
ประพัฒนสรรพกร, หลวง. ตำหรับกระบิลว่าน. 2475, หน้า 7
ชัยมงคล อุดมทรัพย์. ตำราดูว่าน และพระเครื่อง-พระบรมธาตุ. 2503, หน้า 14
พยอม วิไลรัตน์. ตำรากบิลว่านและต้นไม้วิเศษนานาชนิด. 2504, หน้า 29
อุตะมะ สิริจิตโต. ตำราปลูกและดูลักษณะว่าน. 2505, หน้า 8
ชั้น หาวิธี. ตำราว่านวิเศษอันศักดิ์สิทธิ์. 2506, หน้า 27
เลื่อน กัณหะกาญจนะ. ตำราคุณลักษณะว่านและวิธีดูแลว่าน. 2506, หน้า 373
สวิง กวีสุทธิ์, ร.ต. ตำรากบิลว่าน. 2508, หน้า 22
อาจารย์ญาณโชติ. คัมภีร์ไสยศาสตร์ฉบับสมบูรณ์. ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์, หน้า 1024
