3. หมอก   Curcuma  flaviflora  S.Q.Tong

ลักษณะ  ต้น  หัว  ใบ  เหมือนขมิ้นทุกอย่าง  แตกต่างที่เนื้อในหัวเป็นสีขาว  กลิ่นฉุนร้อน  ว่านหมอกกับว่านงูเห่าคล้ายกันมาก   แต่กลิ่นนั้นไม่เหมือนกัน  ว่านงูเห่านั้นกลิ่นคล้ายกลิ่นน้ำมันผสมยางมะตอย  แต่ว่านหมอกหัวนั้นมีกลิ่นฉุนร้อนจัด

สรรพคุณ  ทางสมุนไพร  ใช้เป็นยาแก้ถูกอสรพิษทุกชนิดขบกัด  เอาหัวและก้านมาตำให้ละเอียดผสมกับสุราคั้นเอาน้ำให้กินแก้  แล้วเอากากพอกปากแผลแก้พิษได้ดีนัก

หมายเหตุ   ว่านนี้มีอีกชื่อหนึ่ง  คือ  ว่านมหาหมอก

พบในตำราของ

ประพัฒนสรรพกร,  หลวง.  ตำหรับกระบิลว่าน.  2475,  หน้า  30

ชัยมงคล   อุดมทรัพย์. ตำราดูว่าน และพระเครื่อง-พระบรมธาตุ.  2503,  หน้า  36

อุตะมะ   สิริจิตโต.  ตำราปลูกและดูลักษณะว่าน.  2505,  หน้า  93-94

ชั้น   หาวิธี.  ตำราว่านวิเศษอันศักดิ์สิทธิ์.  2506,  หน้า  31  เรียก  ว่านมหาหมอก

เลื่อน   กัณหะกาญจนะ.  ตำราคุณลักษณะว่านและวิธีดูแลว่าน.  2506,  หน้า  301

สวิง   กวีสุทธิ์,  ร.ต.  ตำรากบิลว่าน.  2508,  หน้า  36

2. พระยาหมอก   Crinum  latifolium  Linn.

ลักษณะ  ต้นและใบดุจพลับพลึง  สีเขียวแก่  หัวเหมือนหอมหัวใหญ่  เนื้อในสีขาว  ดอกดังข่าสีแดง

สรรพคุณ  ทางคุ้มครอง  ปลูกไว้กับบ้านรดน้ำ  เสกด้วยพระเจ้า 5 พระองค์  เป็นศิริมงคลป้องกันภูติผีปีศาจ  เสนียดจัญไร  เอาว่านหมอกนี้มาแกะเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย  ปลุกเสกด้วย  “พระอิติปิโส  ธงชัยฯ”  3  คาบ  ประดิษฐานไว้สักการะบูชาด้วยดอกไม้ธูปเทียนทุกวัน  มีความเจริญรุ่งเรือง  ปราศจากภัยพิบัติอันตรายต่างๆ ทุกประการ

หมายเหตุ   ว่านชนิดนี้คล้าย  ว่านสบู่หยวก  มาก    ต่างกันที่  ว่านพระยาหมอก  กลีบดอกจะย่น     แต่  ว่านสบู่หยวก  กลีบดอกจะเรียบ

พบในตำราของ

ชิตร์  วัฒนะ. ลักษณะว่าน. 2473, หน้า  7

ประพัฒนสรรพกร,  หลวง.  ตำหรับกระบิลว่าน.  2475,  หน้า  20

ล. มหาจันทร์.  คู่มือนักเล่นว่าน.  2480,  หน้า  66

ไพฑูรย์   ศรีเพ็ญ.  ตำราสรรพคุณยาไทย.  2484,  หน้า  82

ชัยมงคล   อุดมทรัพย์. ตำราดูว่าน และพระเครื่อง-พระบรมธาตุ.  2503,  หน้า  27-28

พยอม   วิไลรัตน์.  ตำรากบิลว่านและต้นไม้วิเศษนานาชนิด.  2504,  หน้า  34  เรียก  ว่านหมอก

ชั้น   หาวิธี.  ตำราว่านวิเศษอันศักดิ์สิทธิ์.  2506,  หน้า  31

เลื่อน   กัณหะกาญจนะ.  ตำราคุณลักษณะว่านและวิธีดูแลว่าน.  2506,  หน้า  255-256

สวิง   กวีสุทธิ์,  ร.ต.  ตำรากบิลว่าน.  2508,  หน้า  10

อาจารย์ญาณโชติ.  คัมภีร์ไสยศาสตร์ฉบับสมบูรณ์.  ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์,  หน้า  1000

หมอก  มี 3 แบบ

1. พระยาหมอก   Curcuma  aeruginosa  Roxb.

ลักษณะ  ต้นและใบคล้ายกับว่านมหาเมฆ  มีใบสีเขียวก้านกลม  ดอกดังข่าสีแดง  หัวคล้ายกับว่านมหาเมฆ  ต้นสูงราววาเศษถึงสองวา

สรรพคุณ ทางคงกระพันชาตรี เวลาขุดเอาว่านนี้ต้องแต่งเครื่องสักการะ  คือกระทงใส่ข้าวตอกดอกไม้  กุ้งพล่าปลายำพลีจงดี  แล้วจึงขุดเอาหัวว่านมาแกะเป็นรูปภควัมนั่งขัดสมาธิ  มือบนซ้ายขวาปิดหู  มือขวาต่ำปิดตา  มือซ้ายต่ำปิดปาก  แกะแล้วเอาอักขระ  “อิทิ” ลงหน้าผาก  “อะงะทิ” ลงแก้มซ้าย  “อิทิอะวะงะระ” ลงหน้าอก  “อันเย” ลงมือขวาข้างๆ  “สาชิ” ลงเท้าข้างๆ  “อิทิโอ”  ลงหลัง  “นะสัตกะเช” ลงที่นั่ง  ลงอักขระตามนี้แล้ว  นับว่าเสร็จใช้ประโยชน์ได้สารพัดอย่าง  โดยเฉพาะทางคงกระพันชาตรี

        หมายเหตุ  ว่านพระยาหมอก  ชนิดนี้คล้ายกับ  ว่านมหาเมฆ มาก ซึ่งมีข้อแตกต่างคือ  เมื่อผ่าหัวกลางตามยาว  จะเห็นสีม่วงอยู่ล่างของหัวสีเหลืองนวลจะอยู่ข้างบน  แต่  ว่านมหาเมฆ  สีม่วงจะอยู่ด้านบน  และสีเหลืองนวลจะอยู่ข้างล่าง

พบในตำราของ

อุตะมะ   สิริจิตโต.  ตำราปลูกและดูลักษณะว่าน.  2505,  หน้า  17-18

ม่วง   Curcuma  sp.

ลักษณะ  ใบเขียว  ก้านเขียว  เนื้อในหัวเป็นสีม่วง

สรรพคุณ  ทางคงกระพัน  ใช้ในทางคงกระพันชาตรี

หมายเหตุ   ว่านชนิดนี้  น่าจะเป็นต้นเดียวกับ  ว่านคันธมาลาม่วง       ภาพที่สองนี้ได้รับความอนุเคราะห์จาก  คุณณรงค์ศักดิ์   ค้านอธรรม  จังหวัดกรุงเทพมหานคร

พบในตำราของ

ไพฑูรย์   ศรีเพ็ญ.  ตำราสรรพคุณยาไทย.  2484,  หน้า  86

เลื่อน   กัณหะกาญจนะ.  ตำราคุณลักษณะว่านและวิธีดูแลว่าน.  2506,  หน้า  300