ว่านไก่ดำ Kaempferia rotunda L.

ลักษณะ ต้นและใบเหมือนกระชาย ใบสีเขียวมีเงาดำๆ คล้ายปีก หลังใบสีแดงคล้ำๆ ก้านเขียว โคนต้นสีม่วงดำ หัวกลมเป็นเปราะ เนื้อในสีขาว
สรรพคุณ ทางคงกระพัน ใช้หัวว่านกินหรือถือติดตัวคงกระพันชาตรี
ทางเสน่ห์เมตตามหานิยม ใช้หัวผสมขี้ผึ้ง เจิมหน้าสีปากเป็นเสน่ห์มหานิยม ปลูกไว้ในบ้านเป็นศิริมงคล
พบในตำราของ
สมาน คัมภีร์ และ ทัศนา ทัศนมิตร. กบิลว่าน 108. 2516, หน้า 71 เรียก ว่านพญาไก่ดำ

ว่านไก่ขัน Curcuma cf. angustifolia Roxb.

ลักษณะ ต้นคล้ายกับขมิ้นแต่เล็กกว่า ใบเล็กยาวแหลม หลังใบเป็นขนสีนวล หัวมีลักษณะเหมือนหัวไก่ สีเหลืองอ่อน เมื่อว่านขึ้นมาแก่เต็มที่แล้ว จะเกิดความอัศจรรย์ประหลาด เวลากลางคืนดึกสงัดหรือใกล้รุ่งแจ้งจะขันเหมือนไก่
สรรพคุณ ทางเสน่ห์เมตตามหานิยม และทางคงกระพัน ว่านไก่ขันเป็นว่านที่วิเศษเมื่อปลูกแล้วเจริญเติบโตเต็มที่จะมีเทวดารักษา มีอานุภาพหนักไปทางโชคลาภ เมตตามหานิยมอย่างยอดเยี่ยม และคงกระพันชาตรี เมื่อจะปลูกว่านไก่ขันนี้ให้จุดธูปเทียน ข้าวตอก ดอกไม้ บูชาเทวดา ทำน้ำมนต์รด เสกด้วยคาถาปิโย และคาถาไก่เถื่อน ว่าดังนี้ “ปิโยเทวามนุสสานัง ปิโย พรหมานะมุตตะโม ปิโยคาตะสุปันนานัง ปิณินทะริยัง นะมามิหัง จิเจรุนิเวทาสากุกุ ยะสาทาเวกุกุ ทิกุกุ ยะทิกุกุ ภุกุตะกุ กุกุฉาริ ปุริโส อิถิโยมามัง เอหิจิตตัง ปิยังมะมะฯ”
เมื่อขุดขึ้นมาจากดินก็ให้เสกด้วยคาถานี้ ทำน้ำมนต์รด หรือเมื่อจะเอาหัวว่านนี้ติดตัว เพื่อให้เกิดศิริมงคล มีโชคลาภ เมตตามหาเสน่ห์ มหานิยม และอยู่คงกระพันชาตรี ให้ปลุกเสกด้วยคาถาดังกล่าวนี้ ว่านชนิดนี้ปลูกไว้กับบ้านทำให้เกิดศิริมงคล มีโชคลาภอยู่เสมอมิได้ขาด มีเสน่ห์เมตตามหานิยม ผู้ที่ปลูกว่านนี้ไว้กับบ้านจะไม่มีอับจน จะต้องหมั่นรดน้ำมนต์ที่ทำไว้จุดธูปบูชาว่าน เพื่อไหว้เทวดาที่รักษาว่านนี้ อธิษฐาน ขอให้เกิดโชคลาภ จนว่านแก่จัดขันขึ้นมาเมื่อใดก็จะทำให้มีโชคลาภมากร่ำรวยเจริญรุ่งเรืองยิ่งขึ้น เมื่อว่านต้นใบแห้งร่วงโรยหมดสิ้นจะเหลืออยู่แต่หัว ก็ให้ขุดขึ้นจากดินเก็บไว้บูชา ครั้นถึงฤดูกาลก็ให้ทำพิธีปลูกว่านอีก
อีกตำราหนึ่ง ถ้าจะใช้ทางเสน่ห์เจ้าชู้ โดยเอาหัวว่านมากิน ให้เสกด้วยคาถานี้ “คิวะหายัง มะธุรังวาจา คิวะหาวาจันติ พุทธะ สิตตะวา จะสุพะธะรัง ปิยาเยวะ ปิยันตุถาฯ”
หมายเหตุ ว่านนี้มีอีกชื่อ คือ ว่านไก่ไห้
พบในตำราของ
พยอม วิไลรัตน์. ตำรากบิลว่านและต้นไม้วิเศษนานาชนิด. 2504, หน้า 91-92
ชั้น หาวิธี. ตำราว่านวิเศษอันศักดิ์สิทธิ์. 2506, หน้า 12
เลื่อน กัณหะกาญจนะ. ตำราคุณลักษณะว่านและวิธีดูแลว่าน. 2506, หน้า 85
อาจารย์ญาณโชติ. คัมภีร์ไสยศาสตร์ฉบับสมบูรณ์. ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์, หน้า 942-943

ว่านไก่กุ๊ก Kaempferia sp.

ลักษณะ ต้น ใบ หัว คล้ายกระชายหรือเปราะ ใบสีเขียว หน้าใบมีขนอุยทั้งใบ
สรรพคุณ ทางเสน่ห์เมตตามหานิยม เป็นเสน่ห์ดีนัก พกติดตัวไปเป็นที่รักใคร่แก่ผู้พบเห็น เป็นมหานิยมมากเสน่ห์อย่างยอดเยี่ยม
พบในตำราของ
สมาน คัมภีร์ และ ทัศนา ทัศนมิตร. กบิลว่าน 108. 2516, หน้า 93

ว่านแก่นจันทน์ Amomum sp.

ลักษณะ ต้น และใบ คล้ายกับข่า แต่เล็กกว่ามาก ช่วงใบถี่กว่าข่า ลำต้นกลม ตรงโคน 2-3 นิ้ว เป็นสีเม็ดมะขาม ดอกแทงขึ้นมาจากดิน หัวคล้ายกับหัวข่า แต่เล็กประมาณแก่นดินสอดำ เนื้อในเป็นสีน้ำผึ้งเข้มๆ มีกลิ่นหอมดังธูปกระแจะ
สรรพคุณ ทางเมตตามหานิยม ปลูกไว้กับบ้านเป็นศิริมงคล และมหาเสน่ห์ดีนัก ถ้ากินเข้าไปอยู่คงกระพันชาตรี มีกำลังฮึกเหิม
หมายเหตุ ว่านชนิดนี้ ผู้เขียนคิดว่า น่าจะเป็น พืชตระกูลเร่ว-กระวาน ขนาดเล็ก ภาพนี้ได้รับความอนุเคราะห์จาก คุณสุวัตร กิติกูล จังหวัดนนทบุรี
พบในตำราของ
สมาน คัมภีร์ และ ทัศนา ทัศนมิตร. กบิลว่าน 108. 2516, หน้า 35