ว่านรางจืด / ว่านจางจืด Thunbergia laurifolia L.

ลักษณะ เป็นเถาว์ไม้เลื้อยพาดขึ้นตามต้นไม้อื่นๆ ในสีเขียวแก่เหมือนใบสะค้าน ดอกสีม่วง มีตาเหลืองกลางกลีบ ออกเป็นช่อดูสวยงามยิ่งนัก ตัดกิ่งปลูกหรือเมล็ดปลูกก็ขึ้น
สรรพคุณ ทางสมุนไพร ใช้ผสมกับยาเขียว แก้พิษไข้ทุกชนิด และของที่เบื่อเมาต่างๆ
หมายเหตุ ว่านนี้ปัจจุบันมักจะเรียกชื่อว่า ว่านรางจืด (เถา) ปู่เจ้าเขาเขียว
พบในตำราของ
พยอม วิไลรัตน์. ตำรากบิลว่านและต้นไม้วิเศษนานาชนิด. 2504, หน้า 90-91
อุตะมะ สิริจิตโต. ตำราปลูกและดูลักษณะว่าน. 2505, หน้า เรียก ว่านรางจืด
ชั้น หาวิธี. ตำราว่านวิเศษอันศักดิ์สิทธิ์. 2506, หน้า 40-41 เรียก ว่านรางจืด (เถา)
เลื่อน กัณหะกาญจนะ. ตำราคุณลักษณะว่านและวิธีดูแลว่าน. 2506, หน้า 129,
หน้า 161-162 เรียก ว่านเถารางจืด (ซ้ำ)
อาจารย์ญาณโชติ. คัมภีร์ไสยศาสตร์ฉบับสมบูรณ์. ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์, หน้า 958

ว่านรางจืด / ว่านจางจืด Curcuma sp.

ลักษณะ ต้น และใบ เหมือนขมิ้น ใบสีเขียวอ่อน เนื้อในหัวสีนวล มีรสเย็นกลิ่นหอม
สรรพคุณ ทางสมุนไพร เป็นยาถอนพิษยาเบื่อยาเมา ใช้ฝนกันสุราหรือน้ำซาวข้าวกิน แก้ยาเบื่อยาเมา ใช้ทาแก้ลมเพลมพัด และแก้พรายอากาศทุกชนิด ใช้หัวที่แก่จึงจะมีประสิทธิภาพ
หมายเหตุ ว่านนี้ปัจจุบันมักจะเรียกชื่อว่า ว่านรางจืด (ต้น) ว่านนางจืด
พบในตำราของ
ประพัฒนสรรพกร, หลวง. ตำหรับกระบิลว่าน. 2475, หน้า 30
ชัยมงคล อุดมทรัพย์. ตำราดูว่าน และพระเครื่อง-พระบรมธาตุ. 2503, หน้า 12, 35-36 (ซ้ำ)
พยอม วิไลรัตน์. ตำรากบิลว่านและต้นไม้วิเศษนานาชนิด. 2504, หน้า 90-91
อุตะมะ สิริจิตโต. ตำราปลูกและดูลักษณะว่าน. 2505, หน้า 94-95 เรียก ว่านรางจืด
ชั้น หาวิธี. ตำราว่านวิเศษอันศักดิ์สิทธิ์. 2506, หน้า 40 เรียก ว่านรางจืด
เลื่อน กัณหะกาญจนะ. ตำราคุณลักษณะว่านและวิธีดูแลว่าน. 2506, หน้า 128
สวิง กวีสุทธิ์, ร.ต. ตำรากบิลว่าน. 2508, หน้า 37 เรียก ว่านนางจืด
อาจารย์ญาณโชติ. คัมภีร์ไสยศาสตร์ฉบับสมบูรณ์. ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์, หน้า 958, หน้า 1009 เรียก ว่านรางจืด (ซ้ำ)

ว่านจ่าว่าน Curcuma sp.

ลักษณะ ต้น ใบ หัว เหมือนขมิ้น ต้นแดงเรื่อๆ พื้นใบสีเหลืองอ่อน ริมใบเขียว กลางใบแดงเพียงลางๆ เนื้อในหัวสีเหลืองอ่อน
สรรพคุณ ทางคุ้มครอง และทางสมุนไพร เป็นว่านกันและแก้ว่านต่างๆ ที่เป็นว่านร้าย และต้นไม้พิษต่างๆ ให้เอาหัวว่านนี้ฝนทาหรือกินกับน้ำฝนแก้พิษได้ชงัดนัก ว่านนี้ยังคุ้มครองอิทธิฤทธิ์ของว่านอื่นให้อยู่ในอำนาจได้อีกด้วย เพราะเป็นว่านชั้นพระยาว่าน ถ้าเอาว่านนี้ปลูกรวมกับว่านอื่นในกระถางเดียวกัน ว่านที่ปลูกด้วยก็จะกลายเป็นพระยาว่านไปด้วย ดังนั้นต้องปลูกว่านนี้อีกกระถางต่างหาก
การปลูกว่านนี้ ให้เสกน้ำรดด้วยคาถานี้ “นะโมพุทธายะ โสทายะนะโทสุคะโต ยะวะโร นะโมกุกกุสันโธ นะโมโคตะโม โลกะหิโต นะโมอริยะเมตไตรย โยจะยะ บุคสุปาคะโต เวสันติลาโภ ภวันตุเมฯ” เสกน้ำ 3 หรือ 5 คาบ รดลงไปทุกเช้าประเสริฐดีนัก
หมายเหตุ ว่านนี้มีอีกชื่อหนึ่งว่า พระยาว่าน ตำราของ สวิง กวีสุทธิ์ มีพระยาว่าน อีกชนิด เนื้อหัวสีขาวหม่น คุณณรงค์ศักดิ์ ค้านอธรรมเล่าให้ฟังว่า ว่านนี้มีอีกชื่อ คิอ พระชนะมาร พระชนะ ชนะมาร ภาพที่หนึ่งนี้ได้รับความอนุเคราะห์จาก คุณณรงค์ศักดิ์ ค้านอธรรม จังหวัดกรุงเทพมหานคร
พบในตำราของ
ประพัฒนสรรพกร, หลวง. ตำหรับกระบิลว่าน. 2475, หน้า 33-34
ชัยมงคล อุดมทรัพย์. ตำราดูว่าน และพระเครื่อง-พระบรมธาตุ. 2503, หน้า 11
พยอม วิไลรัตน์. ตำรากบิลว่านและต้นไม้วิเศษนานาชนิด. 2504, หน้า 54
อุตะมะ สิริจิตโต. ตำราปลูกและดูลักษณะว่าน. 2505, หน้า 100-101
ชั้น หาวิธี. ตำราว่านวิเศษอันศักดิ์สิทธิ์. 2506, หน้า 47, หน้า 74 เรียก ว่านพระยาว่าน (เนื้อขาวหม่น)
เลื่อน กัณหะกาญจนะ. ตำราคุณลักษณะว่านและวิธีดูแลว่าน. 2506, หน้า 127
สวิง กวีสุทธิ์, ร.ต. ตำรากบิลว่าน. 2508, หน้า 54
สมาน คัมภีร์ และ ทัศนา ทัศนมิตร. กบิลว่าน 108. 2516, หน้า 8
อาจารย์ญาณโชติ. คัมภีร์ไสยศาสตร์ฉบับสมบูรณ์. ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์, หน้า 957-958

ว่านจันทโครบ Curcuma sp.

ลักษณะ ต้น ใบ หัว คล้ายขมิ้นธรรมดาทุกอย่าง แต่หัวมีเนื้อเป็นสีขาวนวล รสหอมเย็น
สรรพคุณ ทางเมตตามหานิยม ปลูกไว้กับบ้านเป็นศิริมงคล
ทางคงกระพัน เอาหัวว่านมาเสกด้วย “อุทธัง อัทโธ นะโมพุธายะ นะมะพะทะ จะพะกะสะฯ” 3 คาบ แล้วเอาหัวว่านติดตัวไปหรือหักออกกินก็ได้
หมายเหตุ ว่านชนิดนี้ น่าจะเป็นต้นเดียวกับ ว่านนพมาศ และเป็นต้นละต้นกับ ว่านเสน่ห์จันทน์จันทโครพ ที่เป็นตระกูลเสน่ห์จันทน์
พบในตำราของ
ชั้น หาวิธี. ตำราว่านวิเศษอันศักดิ์สิทธิ์. 2506, หน้า 6
เลื่อน กัณหะกาญจนะ. ตำราคุณลักษณะว่านและวิธีดูแลว่าน. 2506, หน้า 126